Khám phá Python: Nền tảng cơ bản cho người mới

1. Câu lệnh print()

Khái niệm

• Câu lệnh print() được sử dụng để hiển thị thông tin ra màn hình.

• Nó cho phép xem kết quả hiển thị kết quả của các phép tính, giá trị của biến hoặc thông tin nào bạn muốn in ra.

Cú pháp

print(object(s), sep=separator, end=end, file=file, flush=flush)

Trong đó:

• object(s) : Bất kỳ đối tượng nào, bạn có thể đưa vào bao nhiêu tùy thích và Các đối tượng này sẽ được chuyển thành string trước khi in ra.

• sep='separator' : Tùy chọn. Xác định cách phân tách các đối tượng, nếu có nhiều hơn một đối tượng. Nếu không để gì, để mặc định nó sẽ là “ “

• end='end' : Tùy chọn. Xác định những gì sẽ in ra ở cuối dòng. Mặc đình sẽ là ký tự “\n” (Ký tự xuống dòng)

• file=file : Tùy chọn. Một đối tượng có phương thức ghi (write method). Mặc định là sys.stdout (đầu ra tiêu chuẩn, thường là màn hình console)

• flush=flush : Tùy chọn. Một giá trị Boolean, cụ thể nếu đầu ra là flushed (Làm sạch) - True hoặc buffered (Được đệm) - False. Mặc định là False

Ví dụ :

print("apple", "banana", "cherry", sep=", ")

print("Dòng 1", end=" ")
print("Dòng 2")

2. Python Syntax

Thụt lề trong Python: Nhìn thì tưởng thừa, ai dè lại quan trọng!

Ví dụ :

if 5 > 2:
    print("Năm lớn hơn hai!")

if 5 > 2:
print("Năm lớn hơn hai!")  # Lỗi !!

3. Chú thích trong Python

• Chú thích được sử dụng để giải thích mã Python.

• Chú thích có thể được sử dụng để làm cho mã dễ đọc hơn.

#This is a comment
print("Hello")

"""
Đây là một dòng chú thích
được viết trên
nhiều dòng khác nhau
"""
print("Hello")

4. Biến trong Python

• Biến là các vị trí lưu trữ giá trị dữ liệu.

• Trong Python các bạn không cần phải khai báo biến cũng như chỉ rõ kiểu dữ liệu của biến đó, biến sẽ được tạo và xác định kiểu tự động (dynamic typing) khi bạn gán giá trị cho nó.

• Để biết kiểu dữ liệu của biến các bạn có thể sử dụng hàm type().

Ví dụ

x = 5
y = "Hello, World!"

Đặt tên biến: Đặt sao cho dễ nhớ, dễ hiểu

• Bắt đầu bằng chữ cái hoặc dấu gạch dưới: Tên biến phải bắt đầu bằng một chữ cái (a-z, A-Z) hoặc dấu gạch dưới (_).

• Không bắt đầu bằng số: Tên biến không được bắt đầu bằng số (0-9).

• Chỉ chứa chữ cái, số và dấu gạch dưới: Tên biến chỉ được chứa các ký tự chữ và số (A-z, 0-9) và dấu gạch dưới (_).

• Phân biệt chữ hoa chữ thường: Python phân biệt chữ hoa và chữ thường, nên tuoi, Tuoi và TUOI là ba biến khác nhau.

• Không trùng với từ khóa Python: Tên biến không được trùng với bất kỳ từ khóa nào của Python (ví dụ: if, for, while,...).

Ví dụ về tên hợp lệ

myvar = "John"
my_var = "John"
_my_var = "John"
myVar = "John"
MYVAR = "John"
myvar2 = "John"

Ví dụ về tên không hợp lệ

2myvar = "John"
my-var = "John"
my var = "John"

Gán một phát nhiều giá trị cho nhiều biến: Tiết kiệm thời gian!

x = "Orange"
y = "Banana"
z = "Cherry"

x, y, z = "Orange", "Banana", "Cherry"

"Global Variables" (Biến toàn cục)

• Biến mà mình tạo ra bên ngoài hàm (như mấy ví dụ ở trang trước) được gọi là biến toàn cục (global variables). Biến toàn cục này "quyền lực" lắm, ai cũng dùng được, cả bên trong lẫn bên ngoài hàm.

x = "tuyệt vời"

def myfunc():
  print("Python rất " + x)

myfunc()

• Nếu bạn tạo một biến có cùng tên với biến toàn cục bên trong hàm, thì biến đó sẽ là biến cục bộ (local variable), chỉ dùng được bên trong hàm đó thôi. Biến toàn cục cùng tên vẫn giữ nguyên giá trị ban đầu.

x = "tuyệt vời"

def myfunc():
  x = "xuất sắc"
  print("Python rất " + x)

myfunc()

print("Python rất " + x)

Python rất xuất sắc
Python rất tuyệt vời

def myfunc():
  global x
  x = "xuất sắc"

myfunc()

print("Python rất " + x)

x = "tuyệt vời"

def myfunc():
  global x
  x = "xuất sắc"

myfunc()

print("Python rất " + x)

5. Kiểu dữ liệu

• int (số nguyên): Số nguyên, dương hoặc âm, không có phần thập phân, độ dài không giới hạn.

• float (số thực): Số thực, dương hoặc âm, có phần thập phân.

• complex (số phức): Số phức, có phần ảo được viết với "j".

x = 1      # int
y = 2.8    # float
z = 1j     # complex

print(type(x))
print(type(y))
print(type(z))

a. Int

• Int, hay số nguyên, là một số nguyên dương hoặc âm, không có phần thập phân, có độ dài không giới hạn.

x = 1
y = 35656222554887711
z = -3255522

b. Float

• Số thực, hay số dấu phẩy động "floating point number”, là một số, dương hoặc âm, chứa một hoặc nhiều số thập phân.

x = 1.10
y = 1.0
z = -35.59

• Số thực còn có thể viết dưới dạng số khoa học, dùng "e" để biểu thị lũy thừa của 10

c. Complex

• Số phức có phần ảo được viết với "j”.

x = 3+5j
y = 5j
z = -5j

d. Chuyển đổi kiểu số:

• Bạn có thể chuyển đổi giữa các kiểu số bằng hàm int(), float(), và complex()

x = 1      # int
y = 2.8    # float
z = 1j     # complex

a = float(x)  # int -> float
b = int(y)    # float -> int
c = complex(x) # int -> complex

print(a)
print(b)
print(c)

print(type(a))
print(type(b))
print(type(c))

1.0 
2 
(1+0j) 
<class 'float'> 
<class 'int'> 
<class 'complex'>

e. Boolean

• Kiểu bool chỉ lưu trữ được 2 giá trị là True hoặc False

• Chú ý: Các giá trị được xác định là True trong Python: Xâu khác rỗng, các số khác 0

a = True 
b = False 

• Khi bạn chạy một điều kiện trong câu lệnh if, Python trả về True hoặc False:

a = 200
b = 33

if b > a:
  print("b lớn hơn a")
else:
  print("b không lớn hơn a")

f. Strings

• Trong Python, chuỗi được bọc trong dấu nháy đơn ('...') hoặc dấu nháy kép ("..."). Hai cách này hoàn toàn giống nhau.

print("Xin chào")
print('Xin chào')

• Bạn có thể dùng nháy bên trong chuỗi, miễn là chúng không giống với dấu nháy bao quanh chuỗi:

print("It's alright")
print("He is called 'Johnny'")
print('He is called "Johnny"')

• Muốn viết chuỗi nhiều dòng, dùng ba dấu nháy (ba nháy đơn hoặc ba nháy kép):

a = """Lorem ipsum dolor sit amet,
consectetur adipiscing elit,
sed do eiusmod tempor incididunt
ut labore et dolore magna aliqua."""
print(a)

a = '''Lorem ipsum dolor sit amet,
consectetur adipiscing elit,
sed do eiusmod tempor incididunt
ut labore et dolore magna aliqua.'''
print(a)

• Giống như nhiều ngôn ngữ khác, chuỗi trong Python là mảng các byte đại diện cho ký tự Unicode.

• Python không có kiểu dữ liệu ký tự riêng, một ký tự đơn giản là chuỗi có độ dài 1.

• Dùng dấu ngoặc vuông ([...]) để truy cập từng ký tự trong chuỗi:

a = "Xin chào, Thế giới!"
print(a[1]) # In ra ký tự ở vị trí 1 (nhớ là vị trí đầu tiên là 0)

• Vì chuỗi là mảng, mình có thể dùng vòng lặp for để duyệt qua từng ký tự:

for x in "banana":
  print(x)

a = "Xin chào, Thế giới!"
print(len(a))

• Dùng in để kiểm tra xem một chuỗi con có tồn tại trong chuỗi lớn hơn hay không.

txt = "Cuộc sống tốt đẹp nhất là miễn phí!"
if "miễn phí" in txt:
    print("Có, 'miễn phí' có trong chuỗi.")

• Dùng not in để kiểm tra xem một chuỗi con không tồn tại trong chuỗi lớn hơn hay không.

txt = "Cuộc sống tốt đẹp nhất là miễn phí!"
if "đắt đỏ" not in txt:
    print("Không, 'đắt đỏ' không có trong chuỗi.")

6. Toán tử trong Python

• Toán tử là những ký hiệu dùng để thực hiện các phép tính trên biến và giá trị.

• Ví dụ, mình dùng toán tử + để cộng hai giá trị lại với nhau:

print(10 + 5) # Kết quả: 15

• Toán tử số học (Arithmetic operators)

• Toán tử gán (Assignment operators)

• Toán tử so sánh (Comparison operators)

• Toán tử logic (Logical operators)

• Toán tử nhận dạng (Identity operators)

• Toán tử thành viên (Membership operators)

• Toán tử bit (Bitwise operators)

Toán tử số học (Arithmetic operators)

Toán tử gán (Assignment operators)

Toán tử so sánh (Comparison operators)

Toán tử logic (Logical operators)

Toán tử nhận dạng (Identity operators)

Toán tử thành viên (Membership operators)

Toán tử bit (Bitwise operators)

7. Python Dates

import datetime

x = datetime.datetime.now()
print(x)

import datetime

x = datetime.datetime.now()

print(x.year)
print(x.strftime("%A"))

import datetime

x = datetime.datetime(2020, 5, 17)

print(x)

import datetime

x = datetime.datetime(2018, 6, 1)

print(x.strftime("%B"))

8. File trong Python

• "r" - Read (Đọc) - Giá trị mặc định. Mở tệp để đọc, báo lỗi nếu tệp không tồn tại.

• "a" - Append (Ghi thêm) - Mở tệp để ghi thêm, tạo tệp nếu tệp không tồn tại.

• "w" - Write (Ghi) - Mở tệp để ghi, tạo tệp nếu tệp không tồn tại.

• "x" - Create (Tạo) - Tạo tệp được chỉ định, trả về lỗi nếu tệp tồn tại.

• "t" - Text (Văn bản) - Giá trị mặc định. Chế độ văn bản.

• "b" - Binary (Nhị phân) - Chế độ nhị phân (ví dụ: hình ảnh).

f = open("demofile.txt")

f = open("demofile.txt", "rt")

Python File Open

demofile.txt
Hello! Welcome to demofile.txt
This file is for testing purposes.
Good Luck!

f = open("demofile.txt", "r")
print(f.read())

Hello! Welcome to demofile.txt
This file is for testing purposes.
Good Luck!

f = open("D:\\myfiles\\welcome.txt", "r")
print(f.read())

f = open("demofile.txt", "r")
print(f.read(5))

Hello

f = open("demofile.txt", "r")
print(f.readline())

Hello! Welcome to demofile.txt

f = open("demofile.txt", "r")
print(f.readline())
print(f.readline())

Hello! Welcome to demofile.txt
This file is for testing purposes.

f = open("demofile.txt", "r")
for x in f:
    print(x)

Hello! Welcome to demofile.txt
This file is for testing purposes.
Good Luck!

f = open("demofile.txt", "r")
print(f.readline())
f.close()

Python File Write

• "a" - Append (Ghi thêm) - sẽ ghi thêm vào cuối tệp.

• "w" - Write (Ghi) - sẽ ghi đè lên bất kỳ nội dung hiện có nào.

f = open("demofile2.txt", "a")
f.write("Now the file has more content!")
f.close()

# Mở và đọc tệp sau khi ghi thêm:
f = open("demofile2.txt", "r")
print(f.read())

f = open("demofile3.txt", "w")
f.write("Woops! I have deleted the content!")
f.close()

# Mở và đọc tệp sau khi ghi đè:
f = open("demofile3.txt", "r")
print(f.read())

• "x" - Create (Tạo) - sẽ tạo một tệp, trả về lỗi nếu tệp tồn tại.

• "a" - Append (Ghi thêm) - sẽ tạo một tệp nếu tệp được chỉ định không tồn tại.

• "w" - Write (Ghi) - sẽ tạo một tệp nếu tệp được chỉ định không tồn tại.

f = open("myfile.txt", "x")

f = open("myfile.txt", "w")

Python Delete File

import os
os.remove("demofile.txt")

import os
if os.path.exists("demofile.txt"):
  os.remove("demofile.txt")
else:
  print("The file does not exist")

The file does not exist

import os
os.rmdir("myfolder")